Yeni marksist iqtisadiyyat

Neomarksizm — tez-tez marksizmdəki müxtəlif sosial-fəlsəfi cərəyanlara, məsələn Frankfurt məktəbi, uyğun praktik məktəbinə və digər psixoloji təhlil kimi digər intellektual ənənələrin elementlərini özündə cəmləşdirərək Marksist nəzəriyyəni dəyişdirən və ya genişləndirən digərləri kimi istifadə olunan termin və ya ekzistensializm.

Fenomen olaraq ilk dəfə Qərb marksizmində inkişaf etdi, lakin zaman keçdikcə SSRİ də daxil olmaqla digər ölkələrə yayıldı. Neomarksizm anlayışları yeni sol nəzəriyyəsinin tərkib hissələrindən biri oldu.

Tarixi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Neomarksizm ənənəvi marksizmin cavab verə bilmədiyi bir sıra problemlərin nəzəri inkişafı nəticəsində meydana gəldi. Bu cür problemlər arasında - Birinci Dünya Müharibəsi ilə əlaqədar sol tərəflərin mövqeyi məsələsi; inkişaf etmiş işçi hərəkatına baxmayaraq Qərbi Avropada sosialist inqilablarının niyə baş vermədiyi sualı; niyə eyni zamanda Avropada nasist hərəkatında bir yüksəliş var idi. Bu kimi suallar marksizm çərçivəsində ciddi nəzəri axtarışlara səbəb oldu və neo-marksizmin ortaya çıxmasına səbəb oldu.

Neomarksizm, Birinci Dünya Müharibəsindən sonra ilk əhəmiyyətli nailiyyətlərinə Dyord Lukaç, Karl Korş və Antonio Qramşinin araşdırmaları ilə gəldi. 1923-cü ildə Frankfurt Əsəs Universitetinin bir bölməsi olaraq qurulan Sosial Araşdırmalar İnstitutundan neo-marksizmin ən əhəmiyyətli sahələrindən biri - sözdə fənlərarası sosial nəzəriyyə böyüdü. Frankfurt məktəbi. Təsisçiləri Max Horkheimer və Theodor Adorno'dur, fikirləri ümumiyyətlə marksist nəzəriyyəni, xüsusən nasistlər Almaniyada hakimiyyətə gəldikdən sonra New York'a köçmələrini əhəmiyyətli dərəcədə təsir etmişlər.

XX əsrin ikinci yarısının neomarksizmində iki əsas istiqamət vardır – "humanist" və "elmi" [1]. "Humanist" neomarksizm insanı öz fəlsəfəsinin mərkəzində tarixi fəaliyyətin subyekti kimi qoyur. O, ilk növbədə Marksın ilk əsərlərinə, ilk növbədə "1844-cü il iqtisadi və fəlsəfi əlyazmalarına", eləcə də qeyri-marksist fəlsəfə fikirlərinə güvənir. [2] "Humanist" neomarksizmin əsas problemi şüur ​​və ağıl nəzarəti problemidir. Bu səbəbdən, mədəni hegemonluq probleminin gündəmə gətirildiyi Antonio Qramşinin "Həbsxana dəftərləri" nin nəşri onun formalaşmasına mühüm təkan sayılır. Klassik marksizmdə bu nəzəriyyə mövcud deyildi.

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ Дмитриев, Гловели, 2013
  2. ↑ Малахов, Филатов, 1998

Ədəbiyyat

[redaktə | mənbəni redaktə et]
rus dilində
  • Андерсон, Перри Размышления о западном марксизме. На путях исторического материализма.. М.: Интер-Версо, 1991. — 271 с. ISBN 5-85217-009-7
  • Neomarksizm  // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). СПб.. 1890–1907.
  • Современная западная философия: словарь (2-е изд., перераб и доп). М.: ТОН — Остожье. Сост. и ред. Малахов, Владимир Сергеевич, Филатов, Владимир Петрович. 1998. ISBN 5-86095-107-8.
digər dillərdə
  • Wolfgang Caspart: Der Marxismus. Von der Weltrevolution zur Politischen Korrektheit. Eckartschrift 165. Österreichische Landsmannschaft, Wien 2003. ISBN 3-902350-02-4.
  • Hans Heinz Holz: Strömungen und Tendenzen im Neomarxismus. Carl Hanser Verlag, München 1972, ISBN 3-446-11650-8
  • Horst Müller: Praxis und Hoffnung. Studien zur Philosophie und Wissenschaft gesellschaftlicher Praxis von Marx bis Bloch und Lefebvre. Germinal Verlag, Bochum 1986, ISBN 3-88663-509-0
  • Andreas von Weiss: Neomarxismus. Die Problemdiskussion im Nachfolgemarximus der Jahre 1945 bis 1970. Karl-Alber-Verlag, Freiburg/München 1970, ISBN 3-495-47212-6