Qənaət

Qənaət — müəyyən bir müddət ərzində əldə edilən gəlirin bir hissəsi, cari istehlaka xərclənməmiş, lakin qənaət edilərək gələcək istifadəyə qoyulmuşdur. Əmanət anlayışı həm fərdi iqtisadi agentlərə (fərdlər, ev təsərrüfatları, firmalar) və həm də bütövlükdə iqtisadiyyata tətbiq edilə bilər.

İstədiyiniz qənaət miqdarının vahid düzgün ölçüsü yoxdur. Bununla birlikdə, qənaət yaratmaq ağıllı bir strategiyadır, çünki qənaətlər müxtəlif gözlənilməz hadisələr zamanı maliyyə təhlükəsizliyini təmin edir. İqtisadi baxımdan qənaət təxirə salınmış istehlakdır. Kifayət qədər yüksək faiz dərəcəsi ilə, istehlakçı gələcəkdə daha çox istehlak üçün bugünkü istehlakın bir hissəsini qurban verməyə hazırdır. Optimum qənaət miqdarı gəlir miqdarından, fərdi üstünlüklərdən, faiz dərəcələrindən və digər amillərdən asılıdır.

Bütövlükdə ölkədə müəyyən bir müddət ərzində edilən əmanətlərə milli əmanət deyilir. Kimlər tərəfindən yaradıldığına görə, şəxsi və dövlət əmanətləri arasında fərq qoyulur. Xüsusi qənaət həm ev təsərrüfatları, həm də firmalar tərəfindən edilə bilər. Əmanətlərin əsas hissəsi fərdi əmanətlər də deyilən ev təsərrüfatlarının əmanətlərindən gəlir. Bunlar iqtisadiyyata investisiya mənbəyidir.

Qapalı iqtisadiyyat üçün ÜDM, gəlirdə və xərcdə ÜDM-nin bərabərliyi kimi yazıla bilər (əsas makroiqtisadi tənlik)^[1]:

${\displaystyle Y=C+I+G}$,

burada ${\displaystyle Y}$ — ÜDM; ${\displaystyle C}$ — xüsusi istehlak; ${\displaystyle I}$ — investisiyalar; ${\displaystyle G}$ — dövlət xərcləri.

Dövlətin ${\displaystyle T}$ məbləğində vergi tutduğunu və büdcə xərclərini maliyyələşdirmək üçün istifadə etdiyini nəzərə alsaq, gəlir məbləğini azaldır. Sonra tənlik aşağıdakı kimi yenidən yazıla bilər:

${\displaystyle (Y-T)=C+I-(T-G)}$

${\displaystyle (Y-T)}$ — istehlakçının birdəfəlik gəliri; ${\displaystyle (T-G)}$ — büdcənin defisiti/artıqlığı.

Artıq olduqda, dövlət qənaət edir və kəsir olduğu təqdirdə, əmanətləri hesabına fərdlərdən borc alır.

${\displaystyle S=(Y-C-T)+(T-G)=I}$.

Solda, birinci mötərizədə şəxsi, ikinci yerdə isə dövlət əmanətləri yazılmışdır. İki növ qənaətin cəmi investisiya qoyuluşuna bərabərdir. Milli hesablar sistemində bu bərabərlik faktiki postdan sonra yerinə yetirilir. Əmanət və investisiyaların miqdarının bərabərləşdirilməsi iqtisadiyyat tarazlığa gəldikdə faiz dərəcəsinin dəyişməsi səbəbindən baş verir:

${\displaystyle S(r)=I(r)}$,

burada ${\displaystyle r}$ — real faiz dərəcəsi.

• Мэнкью, Грегори. Макроэкономика. М.: Издательство МГУ. 1994. ISBN 5-211-03213-6.
• Alexa von Tobel. Financially Fearless: The LearnVest Program for Taking Control of Your Money. М.: Crown Business Publications. 2013. ISBN 978-0-385-34761-7.
• Хилл Н. Думай и богатей. М.: Попурри. 2019. ISBN 978-985-15-3550-3.